ارایه معیارهای شکست جدید خطی و غیرخطی سنگ تحت تنش های سه محوری واقعی با تحلیل کلیدی نتایج حاصل از انواع سنگ ها

نویسنده

دانشیار گروه مهندسی معدن، دانشکده فنی، دانشگاه ارومیه

چکیده

معیارهای شکست سه محوری واقعی متعددی وجود دارند که در ابتدا برخی از آن‌ها بیشتر برای شکست اجسام جامدی همچون فلزات ارایه شده‌اند. چنین معیارهایی در محیط‌های سنگی برای تحلیل پایداری چاه‌های نفت و برخی مغار‌های ذخیره‌سازی استفاده می‌شوند. در این تحقیق به روشی جدید معیارهای شکست با استفاده از 12 گروه نتایج حاصل از مقاومت فشاری سه محوری واقعی سنگ‌های گرانیت، مونزونیت، آمفیبولیت، آندزیت، دولومیت، آهک، ماسه سنگ، مرمر به صورت جامعی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند.  معیار  وَن‌مایزِز و میورل به علت شکل ویژه آن‌ها بر نتایج انطباق نشان ندادند.  همچنین معیار شکست دراکِر و پراگِر به علت عدم همبستگی بین پارامترهای تعریف شده آن و ویژگی مکانیکی همچون زاویه اصطکاک داخلی (ϕ) بر نتایج انطباق نشان نداد، چنان که خاستگاه این معیار برای محیط خاکی بوده است. با بکارگیری شکل‌های متعدد معیار شکست طی تحلیلی گسترده، رابطه تابع توانی بین تنش برشی هشت وجهی (τoct) و تنش عمودی هشت وجهی (σoct) دارای توان ثابت (0/7) انطباق خوبی با گروه‌های متعدد نتایج داشته و ضریب این معیار جدید (B) که از طریق برازش بر داده‌ها حاصل شد، همبستگی قابل قبولی با هر یک از پارامترهای ϕ، mi و σci نشان داد.  رابطه بین τoct و میانگین تنش اصلی حداکثر و حداقل (2,σm) نیز به صورت تابع توانی دارای توان ثابت 75/0 انطباق خوبی با نتایج مختلف داشته است و ضریب این معیار ('B) همبستگی خوبی با هر یک از پارامترهای ϕ، mi و σci نشان داد. با تحلیل رابطه خطی بین تنش برشی هشت وجهی و تنش عمودی هشت وجهی برای 12 گروه نتایج سنگ‌های مختلف و همچنین تحلیل رابطه بین مقدار پارامتر ثابت و ضریب خط با ویژگی‌های مکانیکی مانند زاویه اصطکاک داخلی (ϕ) و مقاومت چسبندگی (C)، معیار شکست دارای انطباق خوبی بر نتایج حاصل شد.  این معیار جامع و جدید خطی در عین حال ساده و مستدل می‌تواند به سهم خود به تحلیل پایداری صحیح سازه‌های سنگی مورد استفاده کمک نماید.  همچنین معیار شکست خطی مگی- کولمب (رابطه خطی بین τoct و 2,σm) نیز بر نتایج انطباق خوبی نشان داد.  معیارهای شکست خطی به علت داشتن مقدار پارامتر ثابت خط که به عنوان تابعی از ویژگی مکانیکی مقاومت چسبندگی و زاویه اصطکاک داخلی است، ترجیح داده می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Development of new linear and nonlinear failure criteria of true triaxial stresses of rock by the critical analysis of various rocks test results

نویسنده [English]

  • H. Moomivand
Associate Professor, Dept. of Mining Engineering, Urmia University
چکیده [English]

There are various failure criteria for true triaxial stresses, which have initially been developed for the fracture of solid material such as metals.  These criteria are applied for the stability analysis of wellbores and some storage caverns in rock media.  In this research, true triaxial failure criteria has been investigated comprehensively by a new method using 12 groups of true triaxial strength test results of rocks including granite, monzonite, amphibolite, andesite, dolomite, Limestone, trachyte, marble, sandstone and shale.  The Von Mises and Murrell criteria would not fit the test results due to their particular forms.  Neither, Drucker and Prager criterion would fit the test results because of non-correlation between its defined parameters and the mechanical properties such as internal friction angle (ϕ).  The relationship between octahedral shear stress (toct) and octahedral normal stress (σoct) having a constant exponent is shown to fit well the various groups of test results. The coefficient of this new criterion (B) that has been obtained by functional fitting is in good correlation with the parameters of ϕ, mi and σci. The power function relationship between toct and the mean of minimum and maximum principal stresses (σm,2) is found to be have a constant exponent also showing a good correlation with the various test results. The coefficient of this criterion (B') showed a good correlation with the parameters of ϕ, mi and σci., too. The linear relationship between toct and σoct of true triaxial strength test results was analyzed.  A linear failure criterion was obtained to fit the 12 groups of results, as acceptable correlations have been obtained between the constant and coefficient of this new criterion with the mechanical properties such as internal friction angle (ϕ) and cohesive strength (C).  Mogi-Coulomb linear criterion (relationship between toct and σm,2) also fitted the results and an acceptable correlation has been obtained between the defined constant and coefficient parameters of this criterion with the mechanical properties.  The linear failure criteria are preferred that is because of having the constant parameter which is a function of mechanical properties of internal friction angle (ϕ) and cohesive strength (C).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Failure
  • Criteria
  • True triaxial
  • Rock

مراجع

[1]     Von‌Mises, R. (1913). “Mechanik der festen Krper in Plastisch deformablem Zustand [Mechanics of solid bodies undergoing plastic deformation]”. Goett. Nachr. Math. Phys. Kl., 582–92.
[2]     Drucker, D. C., and Prager, W. (1952). “Soil mechanics and plastic analysis or limite design”. Quarterly of Applied Mathematics, 10: 157-165.
[3]     Murrell, S. A. F. (1962). “A criterion for brittle fracture of rocks and concrete under triaxial stress, and the effect of pore pressure on the criterion”. Fifth U.S. Symposium of Rock Mechanics, Minneapolis, Minnesota, 563 –577.
[4]     Mogi, K. (1971). “Fracture and Flow under High Triaxial Compression”. Journal of Geophysical Research,  76: 1255–1269.
[5]     Haimson, B. (2012). “A Failure criterion for rocks based on true triaxial testing”. Rock Mechanics and Rock Engineering, 45: 1007–1010.
[6]     Bradley, W. B. (1979). “Failure of inclined borehole”. Journal of Energy Resources Technology, 101: 232-239.
[7]     Aadnoy, B. S., and Chenevert, M. E. (1987). “Stability of highly inclined boreholes”. Journal of SPE Drilling Engineering, 2: 364-37.
[8]     McLean,  M. R., and Addis, M. A. (1990). “Wellbore Stability Analysis: A review of current methods of analysis and their field application IADC/SPE”. In proceeding of the IADC/SPE Drilling Conference, 27 February - 2 March, Houston, Texas, 261-274.
[9]     Rahimi, R. (2014). “The effect of using different rock failure criteria in wellbore Stability analysis”. MSc Thesis in Petroleum Engineering, Missouri University of Science and Technology.
[10] Colmenares, L. B., and Zoback, M. D. (2002). “A statistical evaluation of intact rock failure criteria constrained by polyaxial test data for five different rocks”. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 39(6): 695-729.
[11] Al-Ajmi, A. M., and Zimmerman, R.W. (2005). “Relation between the Mogi and the Coulomb failure criteria”. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 42: 431–439.
[12] فرهادی، محمد مهدی؛ 1391؛ "مدل سازی عددی پایداری چاه نفت بر اساس روش حفاری"، پایان نامه کارشناسی ارشد مکانیک سنگ، دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی سهند تبریز.
[13] Spetzler, H. A., Sobolev, G. A., Sondergeld, C. H., Salov, B. G., Getting, I. C., and Koltsov, A. (1981). “Surface deformation, crack formation, and acoustic velocity changes in pyrophyllite under polyaxial loading”. Journal of Geophysics Research, 86: 1070-1080.
[14] Takahashi, M., and Koide, H. (1989). “Effect of the intermediate principal stress on strength and deformation behavior of sedimentary rocks at the depth shallower than 2000 m”. Rock at Great Depth, Ed. By Maury,V. and Fourmaintraux, D., Balkema, Rotterdam, 1: 19-26.
[15] Haimson, B. C., and Chang, C. (2002). “True triaxial strength of the KTB amphibolite under borehole wall conditions and its use to estimate the maximum horizontal in situ stress – art”. Journal of Geophysics Research-Solid Earth, 107(2257): 2257-2271.
[16] Haimson, B., and Rudnicki, J. W. (2010). “The effect of the intermediate principal stress on fault formation and fault angle in siltstone”. Journal of Structure Geology, 32(11): 1701- 1711.
[17] Al-Ajmi, A. M. (2006). “Wellbore stability analysis based on a new true-triaxial failure criterion”. TRITA-LWR PhD Thesis.
[18] Mogi, K. (2007). “Experimental Rock Mechanics”. University of Tokyo, Taylor and Francis Group, London, UK, 359 pages.
[19] Michelis, P. (1985).“Polyaxial yielding of granular rock”. Journal of Engineering Mechanics ASCE, 111(8): 1049-1066.
[20] Michelis, P. (1987). “True triaxial cyclic behavior of concrete and rock in compression”. International Journal of Plasticity, 3(3): 249-270.
[21] DataFit, (1992). “Data fitting by linear and multiple non-linear regression”. P.O.Box 1743, Macquarie Centre, N. S. W. 2113, Australia.
[22] Hoek E., Wood, D., and Shah, S. (1992). “A modified Heok-Brown failure criterion for jointed rock masses”. Eurock, London, 14-17 September, London, U.K., Thomas Telford, 209 – 214.
[23] Moomivand, H. (2011). “Development of a new method for estimating the indirect uniaxial compressive strength of rock using schmidt hammer”. Journal of BHM Berg- und Hüttenmännische Monatshefte (Journal of Mining, Metallurgical, Materials, Geotechnical and Plant Engineering), 156(4): 142 – 14.
نشریه مهندسی منابع معدنی
دوره 2، شماره 1
خرداد 1396
صفحه 19-36

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 31 خرداد 1396
  • تاریخ پذیرش: 31 خرداد 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار