تهیه نقشه پتانسیل سرب- روی در برگه اردستان با روش ترکیبی AHP-TOPSIS

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه اکتشاف معدن، دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران

2 دانشیار، گروه اکتشاف معدن، دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران

چکیده

ورقه یکصدهزار اردستان در بخش‌هایی از زون‌های ایران مرکزی و ارومیه دختر قرار دارد و با توجه به ویژگی‌های خاص زمین-شناسی یکی از مناطق امیدبخش برای کانی‌زایی سرب- روی در کشور است. هدف از این پژوهش مدل‌سازی پتانسیل معدنی با استفاده از روش ترکیبی AHP-TOPSIS، برای افزایش میزان صحت نتایج با کمترین میزان مساحت جستجو و در نتیجه کاهش هزینه و ریسک عملیات اکتشافی است. بدین منظور در گام نخست لایه‌های اکتشافی شاهد که شامل نقشه ژئوشیمیایی حاصل از تحلیل مولفه‌های اصلی، نقشه‌ فاصله از دگرسانی‌های فیلیک، آرژیلیک و اکسید آهن، نقشه چگالی گسل و در نهایت نقشه فاصله از واحدهای کربناته است، با استفاده از تابع لجستیکی در دامنه صفر تا 1 قرار گرفت. با توجه به اهمیت شناسایی و تفکیک جوامع ژئوشیمیایی آنومال از مقادیر زمینه در اکتشاف کانسارهای فلزی از روش فرکتال عیار- مساحت به دلیل در نظر گرفتن همزمان مقادیر فراوانی و تغییرات فضایی داده‌های ژئوشیمیایی استفاده و با استفاده از این روش، جوامع آنومالی ژئوشیمیایی مرتبط با کانی‌زایی سرب و روی از زمینه تفکیک شد. در مرحله بعد تمامی معیارها و زیرمعیارها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) وزن‌دهی و با تکنیک اولویت‌بندی با شباهت به راه ‌حل ایده‌آل (TOPSIS) تلفیق شد. نتایج حاصل نشان‌دهنده ارتباط فضایی مثبت کانی‌زایی سرب- روی  تیپ MVT در ورقه اردستان، با لیتولوژی‌های مستعد کانی‌زایی است. در نهایت برای صحت‌سنجی روش به کار گرفته شده در شناسایی نواحی امیدبخش، از منحنی (Prediction-Area (P-A استفاده شد. طبق این نمودار، نقطه تلاقی منحنی‌های نرخ پیش‌بینی و مساحت اشغال‌شده مربوطه، مقدار 68 را نشان داد. نتایج حاصل از این منحنی، توانایی قابل قبول این روش را در شناسایی نواحی امیدبخش ثابت کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Preparation of a Pb-Zn Potential Map in the Ardestan Area Using the AHP-TOPSIS Hybrid Method

نویسندگان [English]

  • M. Mahboobi 1
  • H. Katibeh 2
  • A. Maghsoudi 2
1 Ph.D Student, Dept. of Mining Engineering, Amirkabir University of Technology, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Dept. of Mining Engineering, Amirkabir University of Technology, Tehran, Iran
چکیده [English]

Ardestan area is located in parts of Central Iran and Urumieh-Dokhtar zones, and due to its special geological features, is one of the most promising areas for Pb-Zn mineralization in Iran. The purpose of this research is to model the mineral potential using the hybrid AHP-TOPSIS method, to increase the accuracy of the results and thus to reduce the cost and the risk of exploration operations. For this, in the first step, the evidential layers, which include the geochemical anomaly map, the phyllic, argillic, and iron oxide alterations, the fault density map, and finally carbonate rock units, were transformed in the range of 0 to 1 using the Logistic function. In the next step, all the evidential maps and their corresponding classes weighted using the Analytical Hierarchy (AHP) method and incorporated with the technique of prioritization similar to the ideal solution (TOPSIS). The results show the positive spatial correlation of Pb-Zn elements with lithologies prone to mineralization. Finally, the Prediction-Area (P-A) curve was used to validate the applied method. According to this curve, the intersection point of the prediction rate curves and the corresponding occupied area showed the value of 68. The results of this curve proved the acceptable ability of this method in identifying promising areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ardestan
  • AHP-TOPSIS
  • Concentration- Area
  • Mineral Prospectivity Mapping
  • P-A plot