ارایه یک الگوی جامع ارزیابی عملکرد توسعه پایدار معدن با رویکرد SBSC و FANP

عظیمی زاده, سعید; بابایی, فرزام; کریم زادگان, حسن; بهمن پور, هومن; تابش, محمدرضا

doi:10.30479/jmre.2024.18794.1645

ارایه یک الگوی جامع ارزیابی عملکرد توسعه پایدار معدن با رویکرد SBSC و FANP

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری، گروه مدیریت محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

² استادیار، گروه مدیریت محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

³ دانشیار، گروه علوم و مهندسی محیط‌ زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان

⁴ استادیار، گروه محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی،شاهرود

10.30479/jmre.2024.18794.1645

چکیده

هدف این تحقیق ارایه یک ابزار مناسب برای ارزیابی عملکرد توسعه پایدار در صنعت معدن است. بدین منظور بر مبنای ادبیات و پیشینه پژوهش، شاخص‌های مرتبط با مناظر کارت امتیازی متوازن پایداری شامل رشد و یادگیری، اقتصاد، محیط زیست و اجتماع بررسی و در نهایت 75 شاخص اولیه شناسایی شدند. در این تجزیه و تحلیل شاخص‌هایی که میانگین وزن آن‌ها بیشتر از 6_/3 بودند به عنوان شاخص مناسب در نظر گرفته شدند که در نهایت 28 شاخص به عنوان شاخص نهایی انتخاب شدند. شاخص«تعداد روزهای از دست رفته» با میانگین وزن 9_/10 در رتبه اول و شاخص «تعداد کل ضایعات تولیدی» با میانگین وزن 73_/7 در رتبه دوم و شاخص‌‌های «مدیریت باطله» و «تلاش در جهت بازسازی معدن» با وزن 9_/5 در رتبه سوم قرار گرفت. در مرحله بعد با استفاده از روش FANP به وزن‌دهی و رتبه‌بندی مناظر کارت امتیازی متوازن پایدار، پرداخته شد. بدین منظور پرسشنامه مقایسات زوجی طراحی و بین خبرگان توزیع شد. نرخ ناسازگاری مقایسات زوجی با استفاده از روش گوگوس و بوچر کمتر از 1_/0 و سازگار بودند. نتایج تحقیق نشان داد که در میان مناظر کارت امتیازی متوازن پایداری منظر «رشد و یادگیری» با میانگین وزن 48_/0 نسبت به سایر مناظر برتری داشته است. منظر «اجتماع» با میانگین وزن 24_/0 در رتبه دوم، منظر «محیط زیست» با میانگین وزن 22_/0 در رتبه سوم و در نهایت منظر «اقتصاد » با میانگین وزن 16_/0 در رتبه چهارم نسبت به سایر مناظر قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

محیط زیست

عنوان مقاله [English]

Introducing a holistic framework for assessing the performance of sustainable mine development based on the SBSC and FANP approaches

نویسندگان [English]

S. Azimizadeh ¹
F. Babaei ²
H. Karimzadegan ³
H. Bahmanpour ⁴
M. Tabesh ²

¹ Ph.D Student, Dept. of Environmental Management, Faculty of Natural Resources and Environment, Islamic Azad University, Tehran Science and Research Branch, Tehran, Iran

² Assisstant Professor, Dept. of Environmental Management, Faculty of Natural Resources and Environment, Islamic Azad University, Tehran Science and Research Branch, Tehran, Iran

³ Associate Professor Department of Environmental Sciences and Engineering, Islamic Azad University Lahijan Branch, Lahijan, Iran

⁴ Assistant Professor, Dept. of Environment, Shahrood Branch, Islamic Azad University, Shahrood, Iran

چکیده [English]

This study presents a tool for evaluating sustainable development in the mining industry. We identified indicators related to four dimensions: growth and learning, economy, environment, and society. A total of 75 primary indicators were determined. Indicators with a mean weight of over 3.6 were considered suitable, resulting in the selection of 28 final indicators. The top-ranked indicator was "number of lost days" with a mean weight of 10.9, followed by "total amount of waste produced" with a mean weight of 7.73. The indicators of "waste management" and "efforts to restore the mine" had mean weights of 5.9, ranking third. To assess the weight of each dimension in evaluating sustainability performance, the researchers used the FANP method and a pairwise comparison questionnaire. The inconsistency rate of the pairwise comparisons, estimated using the Gogos and Butcher's method, was below 0.1 for all questionnaires, indicating consistency. The results showed that the "growth and learning" dimension had the highest mean weight of 0.48, followed by the "community" dimension with a mean weight of 0.24. The "environment" dimension ranked third with a mean weight of 0.22, while the "economy" dimension ranked fourth with a mean weight of 0.16 among all dimensions.

کلیدواژه‌ها [English]

Sustainability balanced scorecard (SBSC)
Sustainability report
Fuzzy Delphi technique
Fuzzy network analysis
Fuzzy pairwise comparisons

مراجع

نوروزی فرد، پ.، میرسنجری، م. م.؛ 1397؛ "برآورد توانمندی توسعه پایدار با کاربرد شاخص‌های منفرد و ترکیبی". نشریه علمی محیط زیست و توسعه انجمن ارزیابی محیط زیست ایران، سال نهم، شماره 18، ص 80-67.
عالم تبریز، ا.، محمدی، ا. س.، پیشوایی، م. س.؛1392؛ "ارزیابی پایداری صنعت معدن بارویکرد کارت امتیازی متوازن_ تحلیل سلسله مراتبی(AHP_BSC)". فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات مدیریت صنعتی، سال یازدهم، شماره 28، ص 40-21.
عبدالمالکی، م. ج.، سالاری، م.، عبدالمالکی، س.؛ 1402؛ "بررسی شاخص‌های پایداری زیست محیطی با تاکید بر معادن". نشریه مطالعات محیط‌زیست انجمن ارزیابی محیط زیست ایران، دوره هشتم، شماره 4، ص 7272-7264.
Erechtchoukova, M., Khaiter, P. A., and Golinska, P. (2013). “Sustainability appraisal: quantitative methods and mathematical techniques for environmental performance evaluations”. Springer Berlin, Heidelberg, pp. 254. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-32081-1.
Nan, C. (2009). “Sustainabity performance Evaluation system in Government; A Balance Score Card Approch Toward Sustainable Development”. Springer Dordrecht, pp. 177. DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-481-3012-2.
انواری، ر.، حشمتی، ع. ا.، شاوردی، م.، بشیری، و.؛ 1391؛ "ارزیابی عملکرد به کمک فرآیند تحلیل شبکه فازی (FANP) و کارت امتیازی متوازن(BSC) مطالعه موردی: شرکت پتروشیمی اصفهان". فصلنامه مدیریت صنعتی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، شماره 21، ص 22-9.
ایرج پور، ع.، حاجی لو، م.؛ 1395؛ "شناسایی و اولویت بندی شاخص‌های ارزیابی عملکرد سازمانی بر اساس روش‌های کارت امتیازی متوازن پایدار(SBSC) و MCDM با استفاده از متغیرهای زبانی". مجله مدیریت توسعه و تحول، شماره 24، فرودین 1395، ص 94-81.
Mio, C., Costantini, A., and Panfilo, S. (2021). “Performance measurement tools for sustainable business: A systematic literature review on the sustainability balanced scorecard use”. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 29(2): 367-384.
Figge, F., Hahn, T., Schaltegger, S., and Wanger, M. (2002). “Development of a sustainability balanced scorecard:translating strategy into value based sustainability management”. Center for Sustainability Management, University of Lueneburg, Germany, 1-14.
مولوی وردجانی، ر.، رفعتی، م.، زعیم‌دار، م.؛ 1399؛ "ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست در کارخانه شیر خشک پگاه شهرکرد با رویکرد کارت امتیازی متوازن". فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره بیست و دوم، شماره 9، ص 125-116.
محمدی اشنانی، م. ح.، میرعمادی، ط.، دانه‌کار، ا.، مخدوم فرخنده، م.، ماجد، و.؛ 1399؛ "سیاست‌های اقتصاد یادگیرنده جهت دستیابی به توسعه‌پایدار". فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره بیست و دوم، شماره 2، ص 274-223.
Gogus, O., and Boucher, T. O. (1998). “Strong transitivity, rationality and weak monotonicity in fuzzy pairwise comparisons”. Fuzzy Sets and Systems, 94(1): 133-144.